Het huwelijk
Een huwelijk kan worden aangegaan tussen twee personen van gelijk geslacht of verschillend geslacht. Dit geldt ook ten aanzien van het geregistreerd partnerschap. Het huwelijk en geregistreerd partnerschap tussen een man en een vrouw in Nederland is gelijk aan die van personen van hetzelfde geslacht. Dit betekent dat paren van gelijk geslacht dezelfde rechten en plichten hebben in het huwelijk als paren van verschillend geslacht. Dit is echter niet in alle landen het geval. Zo erkennen sommige landen een huwelijk tussen partners van gelijk geslacht niet. Ook is het sluiten van dergelijke huwelijken in bepaalde landen verboden. Verder kunnen paren van gelijk geslacht niet in ieder land een geregistreerd partnerschap aangaan.
Geboorte bij twee vrouwen
De afgelopen jaren is het gemakkelijker geworden om als paar van gelijk geslacht juridisch ouder te worden van een kind. Wanneer twee vrouwen een kind krijgen is de wet lesbisch ouderschap van belang (op 1 april 2014 in werking getreden). Op grond van deze wet kan de vrouwelijke partner van de biologische moeder, de duomoeder, in principe van rechtswege juridisch ouder zijn van het kind als het kind binnen het huwelijk of geregistreerd partnerschap is geboren (zie hierover het artikel over DUO-moeders). Er kan dus een familierechtelijke betrekking tussen de duomoeder en het kind ontstaan zonder dat hiervoor een gerechtelijke adoptieprocedure nodig is.
Geboorte bij twee mannen
Ten aanzien van twee mannen gelden andere regels. Indien een van de mannen de biologische ouder is van het kind, dient de biologische moeder afstand te doen van het kind. De niet-biologische vader van het kind kan vervolgens via een stiefouderadoptie juridisch ouder worden. De niet-biologische vader die wil adopteren dient dan drie aaneengesloten jaren met de biologische vader te hebben samengeleefd. In het geval van twee mannen die geen van beiden biologisch ouder zijn, kan het juridisch ouderschap via adoptie ontstaan.
